Η ιστορία των μαχαιριών Laguiole

Η ιστορία των περίφημων μαχαιριών Laguiole  ξεκινά από την μικρή γαλλική κωμόπολη Thiers και το μικρό γαλλικό χωριό Laguiole, τα οποία βρίσκονται και τα 2 στην νοτιοανατολική Γαλλία.

Η Thiers, παρόλο τον μικρό πληθυσμό της (περίπου 11.600 σύμφωνα με την Wikipedia), θεωρείται ακόμα και σήμερα η Μέκκα των μαχαιριών (όπως επίσης και το Solingen στη Γερμανία ή το Sheffield στην Αγγλία). Στους πλακόστρωτους δρόμους της Thiers υπάρχουν περίπου 200 μαγαζιά που πουλάνε όλων των ειδών τα μαχαίρια! Όμορφες σκαλιστές λαβές από ξύλο, κόκκαλο ή κέρατο και περίτεχνα σφυρηλατημένες λάμες με σχέδια ή χωρίς, θαμπώνουν τα μάτια του επισκέπτη. Οι τιμές ποικίλουν απίστευτα, από μερικές δεκάδες ευρώ έως μερικές χιλιάδες ευρώ. Αν κάποιος θέλει και σκαλιστό το όνομά του στο πλάι, να εύχεται να είναι μικρό το όνομά του: κάθε γράμμα μπορεί να στοιχίζει δεκάδες ευρώ για να σφυρηλατηθεί!

Αντίστοιχη εικόνα, αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα, βρίσκει κανείς και στο αρκετά μικρότερο Laguiole: στα όμορφα δρομάκια με τα παλιά σπίτια περασμένου αιώνα υπάρχουν διάσπαρτα αρκετά εργαστήρια κατασκευής μαχαιριών. Στα παλιότερα χρόνια τα εργαστήρια ήταν περισσότερα, αλλά λόγω ανταγωνισμού (παγκοσμίως αλλά και από την γειτονική Thiers), δεν έχουν μείνει πλέον πολλά. Για την ιστορία, αλλά και τους φίλους της ετυμολογίας, η λέξη laguiole προέρχεται από τη λέξη "la gleisòla" που σημαίνει "η μικρή εκκλησία".

Το πρώτο μαχαίρι Laguiole κατασκευάστηκε το 1829 από τον μεταλλουργό Pierre-Jean Calmels και βασίστηκε πάνω στο capuchadou, το οποίο ήταν το κλασικό μαχαίρι των αγροτών και των βοσκών του Aubrac. Το Aubrac είναι η ευρύτερη περιοχή στην οποία βρίσκεται το χωριό Laguiole. Το capuchadou το εμπνεύστηκε από το ήδη υπάρχον ισπανικό navaja. Οι Ισπανοί βοσκοί που έμπαιναν στη Γαλλία με τα κοπάδια τους αλλά και οι εποχικοί εργάτες που δούλευαν στα μεγάλα αγροκτήματα της Ν. Γαλλίας, επηρέασαν τους τοπικούς τεχνίτες με τα όμορφα και πρακτικά navaja που κουβαλούσαν μαζί τους. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα για το πρώτο μαχαίρι Laguiole.

Σύγχρονο μαχαίρι navaja βασισμένο πάνω σε παραδοσιακό σχέδιο | www.lightgear.gr (Πηγή:Wikipedia)

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1840, ο Calmels προσθέτει ένα σουβλί δίπλα από τη λάμα του μαχαιριού. Το σουβλί εξυπηρετούσε τότε τους ντόπιους βοσκούς να τρυπάνε τα στομάχια των αγελάδων σε περίπτωση τυμπανισμού από αέριο άζωτο. Έτσι έσωζαν τις αγελάδες (παρόλο που τις τρυπούσαν σε ένα από τα στομάχια τους) από θάνατο και γλίτωναν τα κοπάδια τους. Η αιτία του τυμπανισμού ήταν η υπερβολική κατανάλωση ενός συγκεκριμένου φρέσκου χορταρικού σε συγκεκριμένη εποχή που το στομάχι των αγελάδων δεν ήταν έτοιμο ακόμα να το δεχτεί.

Σήμερα, το σουβλί σε ένα μαχαίρι Laguiole μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την διάνοιξη οπών σε δέρμα ή λάστιχο, για το σκάλισμα ξύλου και για το λύσιμο σφιχτών κόμπων.

Αφού λοιπόν ικανοποιήθηκαν τα αιτήματα των βοσκών και των κτηνοτρόφων, τα μαχαίρια Laguiole προσαρμόστηκαν μετά από λίγα χρόνια και στα αιτήματα των αστών. Ήταν η εποχή που οι πόλεις άρχισαν να μεγαλώνουν σε πληθυσμό. Έτσι, στο 1880 περίπου, μαζί με την πρώτη εμφάνιση των εμφιαλωμένων μπουκαλιών, προστέθηκε και το τιρμπουσόν. Χάρη σε αυτή την προσθήκη τα μαχαίρια Laguiole άρχισαν να εξαπλώνονται σε όλη τη χώρα: από τα ακριβά εστιατόρια του Παρισιού έως τα σκοτεινά καταγώγια του λιμανιού της Μασσαλίας.

Σε πολλά μαχαίρια Laguiole υπάρχει πλέον και η χαρακτηριστική μέλισσα, για την οποία υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το πως βρέθηκε εκεί. Η πιο επικρατούσα θεωρία (ή μάλλον η πιο όμορφη και αυτή που προτιμούν οι κάτοικοι του Laguiole) είναι ότι ο αυτοκράτορας Ναπολέων επιβράβευσε με το σύμβολο αυτό τους ντόπιους για τη γενναιότητα τους στις μάχες. Όμως η μέλισσα εμφανίζεται στα μαχαίρια Laguiole μετά το 1930, δηλαδή πάνω από 50 χρόνια μετά το θάνατο του Ναπολέοντα. Τελικά, κανείς μάλλον δεν ξέρει πραγματικά πως προέκυψε η μέλισσα στα μαχαίρια Laguiole.

Η χαρακτηριστική μέλισσα στα μαχαίρια Laguiole | www.lightgear.gr

Αυτή είναι και η τελική μορφή ενός κλασικού μαχαιριού Laguiole: η λάμα, το σουβλί, το τιρμπουσόν και σχεδόν πάντα η μέλισσα. Φυσικά, με την πάροδο των χρόνων τα μαχαίρια Laguiole απέκτησαν και άλλα εξαρτήματα, τα οποία όμως ξεφεύγουν από την ιστορία του μαχαιριού και αλλοιώνουν τον χαρακτήρα αυτών των μαχαιριών.

Πώς όμως κατασκευάζεται ένα μαχαίρι Laguiole σήμερα; Δείτε το video παρακάτω.

Θα θέλατε να μάθουν κι οι φίλοι σας τις παραπάνω πληροφορίες για τα μαχαίρια Laguiole; Αν ναι, τότε κοινοποιήστε τους το άρθρο στο Facebook ή στο Twitter.

Τι άλλη βασική πληροφορία για τα μαχαίρια Laguiole είναι χρήσιμη να γνωρίζουμε; Θα χαρούμε πολύ να δούμε τα σχόλιά σας παρακάτω.