Πως να επιλέξετε ένα πολυεργαλείο

Η επιλογή ενός πολυεργαλείου μπορεί να φαίνεται περίπλοκη, όμως στην πραγματικότητα είναι αρκετά απλή. Όπως και στους άλλους οδηγούς "Πως να επιλέξετε" που έχουμε συντάξει στο lightgear, έτσι και εδώ σημασία έχει να σκεφτείτε εσείς αρχικά για ποιο λόγο το χρειάζεστε, τι είδους χρήση σκοπεύετε να κάνετε και πόσο συχνά. Όσο πιο έντονη, σκληρή και συχνή η χρήση τόσο πιο μεγάλες οι απαιτήσεις από το πολυεργαλείο, επομένως τόσο πιο μεγάλο θα πρέπει να είναι και πιθανόν και πιο ακριβό. Μην σας φοβίζει η τιμή όμως, καθώς υπάρχουν φανταστικά πολυεργαλεία που θα εξυπηρετήσουν τις ανάγκες σας με πολύ καλό value for money.

Το βασικό χαρακτηριστικό ενός πολυεργαλείου είναι η ανάγκη για πολλά εργαλεία σε έναν δεδομένο χρόνο ή χώρο. Συνδυάζοντάς τα σε ένα προϊόν, εξοικονομείτε χρόνο, χώρο, και βάρος. Ένα πολυεργαλείο είναι ουσιαστικά οτιδήποτε περιέχει περισσότερα από ένα εργαλεία σε ένα προϊόν. Αν και αυτός ο ορισμός περιλαμβάνει πολλά προϊόντα, για τους περισσότερους ανθρώπους, ένα πολυεργαλείο είναι ένα σετ πένσας με διάφορα άλλα εργαλεία ενσωματωμένα στις λαβές. Αυτή η ιδέα δεν είναι νέα· οι άνθρωποι ανέκαθεν συνδύαζαν τα εργαλεία τους για ευκολία.

1. Λίγη ιστορία

Η ιστορία των σύγχρονων πολυεργαλείων ξεκινάει το 1984, όταν ο Tim Leatherman κατασκεύασε το πρώτο «Pocket Survival Tool». Αυτό το μοντέλο περιλάμβανε πένσα που έκλεινε σαν σουγιάς καθώς και μερικά εργαλεία ακόμα όπως λάμα κοπής, ανοιχτήρι, λίμα, κατσαβίδι και μερικά ακόμα. Στις λαβές της πένσας σταδιακά προστέθηκαν και άλλα εργαλεία όπως πριόνι, ψαλίδι και άλλα εργαλεία, δημιουργώντας έτσι ακόμα πιο πολύπλοκα πολυεργαλεία. Από τότε, τα σχέδια έχουν εξελιχθεί, όμως πολλά πολυεργαλεία βασίζονται κατά ένα μεγάλο ποσοστό σε αυτό το πρωτότυπο εργαλείο επιβίωσης.

Η εταιρεία Leatherman εξακολουθεί να πρωτοπορεί στον τομέα αυτό, κερδίζοντας βραβεία για την ποιότητα και την καινοτομία. Σε αυτό το σημείο, το όνομα "Leatherman" έχει γίνει συνώνυμο με το "πολυεργαλείο", αν και πολλές άλλες εταιρείες προσφέρουν πλέον εργαλεία με μοναδικά χαρακτηριστικά, όπως η SOG, η Gerber, η γερμανική Boker και πολλές άλλες.

2. Κατηγορίες Πολυεργαλείων

Τα πολυεργαλεία χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: τα πολυεργαλεία μπρελόκ, τα πολυεργαλεία standard μεγέθους και τα πολυεργαλεία εξειδικευμένης χρήσης.

1. Πολυεργαλεία Μπρελόκ

Τα πολυεργαλεία μπρελόκ είναι σχεδιασμένα να χωράνε διακριτικά στο μπρελόκ των κλειδιών σας. Αν και είναι μικρά, είναι ιδανικά για καθημερινές μικροδουλειές. Συχνά, οι χρήστες δεν αντιλαμβάνονται πόσο χρήσιμα είναι μέχρι να τα χρειαστούν, και πολλοί που τα δοκιμάζουν για πρώτη φορά δυσκολεύονται να τα αποχωριστούν. Το μέγεθος των πολυεργαλείων μπρελόκ είναι τέτοιο που να μην ενοχλεί στα κλειδιά και συχνά περνά απαρατήρητο. Μέχρι φυσικά ο χρήστης να χρειαστεί ένα από τα εργαλεία που περιλαμβάνονται. Όντας μικρότερα εργαλεία, είναι φυσικό να είναι σχεδιασμένα για μικρότερες εργασίες που πραγματοποιούνται σε καθημερινό επίπεδο, και είναι λογικό ότι αν ασκηθούν μεγάλες πιέσεις ή στρέψεις (κατσαβίδι) το εργαλείο μπορεί να τραυματιστεί ή να σπάσει. Επομένως, τα πολυεργαλεία αυτά είναι μεν κατάλληλα για πολλές καθημερινές χρήσεις, αλλά όχι έντονες.

2. Πολυεργαλεία Standard Μεγέθους

Εδώ ανήκουν τα πιο μεγάλα και πιο βαριά πολυεργαλεία. Φυσικά και εδώ υπάρχουν διαβαθμίσεις. Για παράδειγμα, η Leatherman έχει 2 μεγέθη σε αυτή την κατηγορία:

• πολυεργαλεία μήκους 4 ιντσών (για παράδειγμα, τα Rebar, Rev, Sidekick)
• πολυεργαλεία μήκους 4,5 ιντσών (για παράδειγμα, τα Signal, Super Tool, Surge)

Αυτά τα εργαλεία είναι κατάλληλα για μεγαλύτερες και πιο heavy-duty εργασίες, καθώς η ανθεκτικότερη κατασκευή τους τα καθιστά ικανά να ανταποκριθούν σε πιο απαιτητικές συνθήκες. Είναι πιο ογκώδη από τα πολυεργαλεία μπρελόκ και μεσαίου μεγέθους, αλλά διευρύνουν πολύ το πεδίο χρήσης καθώς μπορεί να αντέξουν αρκετά ισχυρές δυνάμεις. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει και τα περισσότερα και πιο ενδιαφέροντα προϊόντα. Τα εργαλεία εδώ διαφοροποιούνται ανάλογα με την ποιότητα κατασκευής, το κόστος, και τα διάφορα χαρακτηριστικά τους. Αυτά τα εργαλεία μπορούν να χειριστούν ένα μεγαλύτερο εύρος εργασιών από τα μικρότερα, καθώς το μεγαλύτερο μέγεθος τους επιτρέπει να αντέχουν σε πιο έντονη χρήση.

3. Πολυεργαλεία Εξειδικευμένης Χρήσης

Ορισμένα πολυεργαλεία απευθύνονται σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες, όπως ηλεκτρολόγους, οπλουργούς, οδηγούς, σώματα ασφαλείας κλπ. Αυτά τα εργαλεία περιλαμβάνουν τα συνήθη βασικά χαρακτηριστικά, αλλά πολλές φορές προσφέρουν και ειδικές λειτουργίες που τα καθιστούν πιο χρήσιμα σε συγκεκριμένες καταστάσεις. 

3. Πώς να Επιλέξετε το Κατάλληλο Πολυεργαλείο

Η επιλογή του σωστού πολυεργαλείου εξαρτάται από την προσωπική σας ανάγκη. Αν είστε επαγγελματίας, ίσως γνωρίζετε ήδη τι σας εξυπηρετεί καλύτερα. Αν είστε γενικός χρήστης, θα πρέπει να σκεφτείτε πόσο συχνά θα χρησιμοποιείτε το πολυεργαλείο (επομένως αν αξίζει να πάτε σε κάτι πιο ακριβό) και τις συνθήκες στις οποίες θα χρησιμοποιείτε συνήθως το εργαλείο.

Για παράδειγμα, αν ασχολείστε με επισκευές αυτοκινήτων, ποδηλάτων ή άλλων μηχανημάτων, τότε ένα πολυεργαλείο μεγάλου μεγέθους θα είναι πιο αποτελεσματικό. Για μικρές καθημερινές εργασίες, ένα εργαλείο μπρελόκ μπορεί να σας καλύψει πλήρως. Σίγουρα θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας το βάρος Αν σκοπεύετε να μεταφέρετε το εργαλείο καθημερινά, προτιμήστε ένα μεσαίου μεγέθους πολυεργαλείο. Αν ψάχνετε για δωράκι, ένα μικρό πολυεργαλείο μπρελόκ είναι γενικά μια ωραία λύση.

4. Βασικά χαρακτηριστικά πολυεργαλείων

Τα χαρακτηριστικά ενός πολυεργαλείου παίζουν σημαντικό ρόλο στη χρησιμότητά του. Μια στιβαρή λεπίδα είναι εξαιρετικά χρήσιμη, ειδικά σε καθημερινές εργασίες, όπως το άνοιγμα συσκευασιών. Το ψαλίδι είναι επίσης πολύτιμο και χρησιμοποιείται περισσότερο από όσο φαντάζεστε. Τα κατσαβίδια είναι στάνταρ στα περισσότερα πολυεργαλεία, αλλά ενδέχεται να μη χρησιμοποιούνται τόσο συχνά.

Παρακάτω φαίνονται τα κυριότερα εργαλεία που θα συναντήσετε και οι χρήσεις τους.

Ανοιχτήρι για κονσέρβες Από τα παλιότερα εργαλεία που ενσωματώθηκαν σε πολυεργαλείο, γιατί η χρήση του παλιότερα ήταν πιο συχνή. Όπως ένα ανοιχτήρι μπουκαλιών, έτσι και ένα ανοιχτήρι κονσερβών είναι μια απλή αλλά χρήσιμη προσθήκη σε οποιοδήποτε πολυεργαλείο. Είτε πρόκειται για ένα κουτάκι με χρώμα, είτε για μια κονσέρβα σαρδέλες, δεν θα έχετε κανένα πρόβλημα να το ανοίξετε.	Λίμα Απαραίτητη για λείανση, διαμόρφωση και φινίρισμα μετάλλου ή ξύλου, η λίμα είναι μια εξαιρετική προσθήκη σε ένα πολυεργαλείο και επειδή είναι συνήθως λεπτή, δεν καταλαμβάνει πολύ χώρο. Φυσικά, λόγω μεγέθους, μην περιμένετε να λιμάρετε μεγάλα αντικείμενα ή να εξασκήσετε έντονη δύναμη στο λιμάρισμα, παρόλα αυτά όμως εξακολουθεί να είναι χρήσιμη σε πολλές περιπτώσεις εάν γνωρίζετε πώς να την χρησιμοποιήσετε.	Τιρμπουσόν Ένα αξεσουάρ που αν λείπει, δημιουργεί εκνευρισμό! Συνήθως το τιρμπουσόν του πολυεργαλείου σας βρίσκεται στο εξωτερικό της λαβής, έτσι ώστε να χρησιμοποιήσετε το ίδιο το εργαλείο ως μοχλό για να τραβήξετε τον φελλό αρκετά εύκολα.
Λεπίδα Ίσως το πιο χρήσιμο εργαλείο σε ένα πολυεργαλείο, μαζί με την πένσα. Μπορεί να έχει μια απλή λεπίδα αλλά και οδοντωτή άκρη (ή συνδυασμό των δύο). Βεβαιωθείτε ότι το πολυεργαλείο σας συνοδεύεται από λεπίδα μαχαιριού που θα σας φανεί χρήσιμη.	Χάρακας Ένα παλιό αγγλοσαξωνικό ρητό λέει: «Μέτρα δύο φορές, κόψε μία». Οι χάρακες στα πολυεργαλεία δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το μέτρο ενός τεχνίτη, και μπορούν να μετρήσουν μόνο 10-15 εκατοστά σε μήκος, αλλά καμιά φορά ακόμα και αυτό είναι χρήσιμο.	Ψαλιδάκι Από τα πιο χρήσιμα εργαλεία. Ποτέ δεν ξέρεις πότε μπορεί να χρειαστεί να κόψεις μια κλωστή από τα ρούχα σου ή να ένα κομμάτι χαρτί. Μερικά πολυεργαλεία τοποθετούν ένα μικροσκοπικό ψαλίδι στη λαβή, ενώ άλλα αντικαθιστούν την πένσα με ένα μεγαλύτερο ψαλίδι με ελατήριο που είναι πολύ πιο εύκολο στη χρήση.
Τσιμπιδάκι Είτε θέλετε να αφαιρέσετε ένα κεντρί ή μια ακίδα, είτε εργάζεστε με πολύ μικροσκοπικά εξαρτήματα, ένα τσιμπιδάκι είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για να έχετε στο πολυεργαλείο σας. Δεν καταλαμβάνουν πολύ χώρο και είναι ιδανικά για εργασίες "χειρουργικού" τύπου.	Μύτες κατσαβιδιού Τα πολυεργαλεία συνήθως συνοδεύονται από σταυροκατσάβιδα και ίσια κατσαβίδια αλλά μερικές φορές είναι εξοπλισμένα ακόμη και με εξαγωνικά κατσαβίδια. Μερικές μπορεί ακόμη και να διαθέτουν υποδοχή για εναλλάξιμα bits για μεγαλύτερη ευελιξία. Συνήθως είναι καλύτερο να βεβαιωθείτε ότι το πολυεργαλείο σας έχει τουλάχιστον ένα ίσιο κατσαβίδι και ένα σταυροκατσάβιδο.	Ανοιχτήρι μπουκαλιών Τα περισσότερα πολυεργαλεία περιλαμβάνουν ανοιχτήρι μπουκαλιών. Περιττό βάρος κατά τη γνώμη μας αφού υπάρχουν πολλοί τρόποι για να ανοίξει κανείς ένα μπουκάλι.
Πένσα Μαζί με μια καλή λεπίδα μαχαιριού, η πένσα στα πολυεργαλείο είναι το αμέσως επόμενο πιο χρήσιμο εργαλείο. Τα περισσότερα πολυεργαλεία φιλοξενούν μια πένσα και, συνήθως στις λαβές της πένσας φιλοξενούνται όλα τα άλλα εργαλεία. Σε πολλές πένσες υπάρχει ενσωματωμένος και απογυμνωτής καλωδίων.	Πριόνι Τα πριόνια στα πολυεργαλεία είναι προφανώς περιορισμένα σε μέγεθος και δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ισχύ και τις ικανότητες ενός πριονιού πλήρους μεγέθους. Δεν θα κόψετε έναν πλάτανο, αλλά και πάλι, είναι ένα εύχρηστο εργαλείο που πρέπει να έχετε μαζί σας για εργασίες κοπής μικρής κλίμακας.	Απογυμνωτής καλωδίων Οι κόφτες σύρματος είναι μια απλή αλλά πολύ πρακτική προσθήκη σε κάθε καλό πολυεργαλείο. Συνήθως είναι ενσωματωμένα στη βάση της πένσας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κόψουν οτιδήποτε, από σύρματα και καλώδια μέχρι φερμουάρ. Στα Στα αρνητικά, δύσκολα ακονίζονται στη θέση που βρίσκονται.

5. Συμπερασματικά

Η επιλογή του σωστού πολυεργαλείου εξαρτάται από τις ανάγκες σας, τον τρόπο που θα το χρησιμοποιείτε, πώς σκοπεύετε να το μεταφέρετε και πόσο συχνά θα το χρησιμοποιείτε. Είτε επιλέξετε ένα εργαλείο μπρελόκ, είτε ένα πλήρους μεγέθους πολυεργαλείο, η επένδυση σε ένα ποιοτικό προϊόν θα σας εξυπηρετήσει για πολλά χρόνια σε καθημερινές αλλά και ειδικές εργασίες.

Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζετε σχετικά με την επιλογή ενός πολυεργαλείου είναι ότι τα περισσότερα είναι πολύ καλά για πάρα πολλές χρήσεις και καταστάσεις, αλλά μην απαιτείτε να έχουν την τέλεια απόδοση ενός εξειδικευμένου εργαλείου για μια συγκεκριμένη εργασία. Η μεγάλη τους χρησιμότητα έγκειται στο γεγονός ότι πρόκειται ουσιαστικά για μια φορητή εργαλειοθήκη: είναι τέλειο να έχει κανείς πένσα, μαχαίρι, κατσαβίδι, κόφτες καλωδίων, ψαλίδι, χάρακα, πριόνι και λίμα όλα σε ένα εργαλείο που χωράει στην τσέπη ή το σακίδιό σας και ταυτόχρονα είναι εργονομικά σχεδιασμένο και λειτουργικό.

Το μειονέκτημα είναι ότι ένα μαχαίρι πολυεργαλείου δεν μπορεί να καλύψει τη δύναμη κοπής και την αντοχή ενός μαχαιριού full-tang. Ένα πριόνι πολυεργαλείου δεν μπορεί να κάνει ό,τι ένα κανονικό πριόνι μεγάλου μεγέθους. Η λίμα ενός πολυεργαλείου δεν είναι τόσο μεγάλη ή ισχυρή όσο μια τυπική λίμα. Αντίστοιχοι περιορισμοί ισχύουν και για όλα σχεδόν τα εργαλεία που θα βρείτε σε ένα πολυεργαλείο.

Τα πολυεργαλεία είναι ανεκτίμητα, ωστόσο, για την εκτέλεση ποικίλων μικρών εργασιών ανά πάσα στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος. Όταν αποφασίζετε ποιο να αγοράσετε, να έχετε επίγνωση του μεγέθους του πολυεργαλείου και των εργαλείων που το συνοδεύουν. 

(Σημείωση: Το άρθρο είναι μεταφρασμένο και προσαρμοσμένο από το outdoorgearlab.com και το tacticalgear.com)