Πώς να επιλέξετε κιάλια

Τα κιάλια ενισχύουν την ανθρώπινη όραση και είναι αναντικατάστατα σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και σήμερα που η ψηφιακή τεχνολογία και τα apps κυριαρχούν παντού. Δεν είναι κάτι που λειτουργεί με μπαταρίες, ούτε χρειάζεται φόρτιση ή update, επομένως μπορεί να λειτουργεί πάντα, ακόμα και σε δύσκολες συνθήκες. Οι ορειβάτες, οι ομάδες διάσωσης, οι φίλοι της πεζοπορίας και του camping, οι φυσιολάτρες, πολλοί ταξιδιώτες, ναυτικοί, ψαράδες, φίλαθλοι και πολλοί άλλοι έχουν σίγουρα ένα ζευγάρι κιάλια στον εξοπλισμό τους. Αν επομένως σκέφτεστε "τι κυάλια να αγοράσω;" ή "ποιά είναι τα καλύτερα κυάλια μεγάλης εμβέλειας;" τότε ο παρακάτω οδηγός μπορεί να σας φανεί χρήσιμος αφού έχουμε προσπαθήσει να εξηγήσουμε τα κύρια τεχνικά χαρακτηριστικά των κυαλιών, τι σημαίνει το καθένα και τα βασικά που πρέπει να γνωρίζετε για να προχωρήσετε σε μια σωστή αγορά.

1. Μεγεθυντική ικανότητα (magnification)

Η μεγεθυντική ικανότητα σε ένα ζευγάρι κιάλια αναφέρεται στη δυνατότητα των φακών να μεγεθύνουν μια εικόνα σε σχέση με αυτή που θα βλέπατε με γυμνό μάτι. Η μεγεθυντική ικανότητα είναι ο πρώτος αριθμός που βλέπετε στα τεχνικά χαρακτηριστικά: 8x21, 10x25 κ.λπ. Για παράδειγμα, ένα ζευγάρι κιάλια με χαρακτηριστικά 10x25 έχει μεγεθυντική ικανότητα 10, δηλαδή μπορεί να μεγεθύνει 10 φορές μια εικόνα σε σχέση με το γυμνό μάτι. Ο δεύτερος αριθμός (25) είναι η διάμετρος του αντικειμενικού φακού, χαρακτηριστικό εξίσου σημαντικό που περιγράφεται παρακάτω.

Κιάλια Origin Outdoors Tour View 10x25 | lightgear.gr

Όσο μεγαλύτερη είναι η μεγεθυντική ικανότητα, τόσο πιο μακριά μπορείτε να δείτε με τα κιάλια. Καθώς αυξάνει όμως η μεγεθυντική ικανότητα αυξάνει και το τρέμουλο όταν κρατάτε τα κιάλια στα χέρια σας. Σε κιάλια με μεγάλη μεγεθυντική ικανότητα είναι δύσκολο να εστιάσετε σε ένα συγκεκριμένο σημείο γιατί είναι δύσκολο να τα κρατήσετε σταθερά. Τα μοντέλα αυτά έχουν συνήθως υποδοχή για τρίποδο. Ο εμπειρικός κανόνας λέει ότι κιάλια με μεγαλύτερη μεγεθυντική ικανότητα από 10x είναι δύσκολα στη χρήση χωρίς τρίποδο ή άλλη στήριξη.

Για παράδειγμα, σε μικρά σκάφη όπου το σκαμπανέβασμα είναι μεγάλο αρκούν κιάλια με μεγέθυνση 7x, ενώ σε μεγαλύτερα σκάφη που πλέουν πιο σταθερά είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν κιάλια με μεγέθυνση έως και 10x.

Επίσης, όσο μεγαλύτερη είναι η μεγεθυντική ικανότητα τόσο πιο σκοτεινή είναι η εικόνα που λαμβάνετε.

Επομένως, αν θέλετε κιάλια γενικής χρήσης, για τις εκδρομές και για απλή παρατήρηση της φύσης που μεταφέρονται εύκολα πάνω σας, επιλέξτε κιάλια με μεγεθυντική ικανότητα έως 10x.

2. Διάμετρος αντικειμενικών φακών (objective)

Οι αντικειμενικοί φακοί στα κιάλια είναι οι εμπρόσθιοι φακοί που είναι πλησιέστερα στο αντικείμενο προς παρατήρηση. Η διάμετρος των αντικειμενικών φακών είναι η διάμετρος του οπτικών στοιχείων (φακών) και είναι σημαντική γιατί καθορίζει τη φωτεινότητα της εικόνας που λαμβάνετε. Μετριέται σε χιλιοστά (mm) και είναι ο δεύτερος αριθμός μετά τη μεγεθυντική ικανότητα που αναφέραμε παραπάνω π.χ. 8x21, 10x25 κ.λπ.

Όσο πιο μεγάλη είναι η διάμετρος των αντικειμενικών φακών τόσο πιο πολύ φως περνάει μέσα στα κιάλια και τόσο πιο φωτεινή είναι η εικόνα. Διπλασιάζοντας τη διάμετρο των αντικειμενικών φακών, τετραπλασιάζεται περίπου η ποσότητα του εισερχόμενου φωτός. Η διάμετρος του φακού καθορίζει επομένως την ποιότητα, τη φωτεινότητα και τη διαύγεια της τελικής εικόνας.

Οι φίλοι της αστρονομίας που χρειάζεται να κάνουν νυχτερινή παρακολούθηση, θα πρέπει να επιλέξουν κιάλια με διάμετρο 50 mm και πάνω. Τα περισσότερα ουράνια σώματα είναι δύσκολα να παρατηρηθούν, όχι επειδή είναι μικρά και χρειάζονται περισσότερη μεγεθυντική ικανότητα, αλλά γιατί είναι αμυδρά και απαιτούν μεγαλύτερη διάμετρο αντικειμενικών φακών.

3. Οπτικό πεδίο (field of view)

Το οπτικό πεδίο είναι το πλάτος της περιοχής (σε m) που βλέπετε στην τελική εικόνα η οποία απέχει 1000 m μακριά.

Για παράδειγμα, τα κιάλια Silva Pocket 8x21 έχουν οπτικό πεδίο 122 m. Δηλαδή, σε ένα αντικείμενο (π.χ. ένα ψηλό δέντρο) που απέχει 1000 m, αν μετρήσετε την πραγματική διάμετρο της εικόνας που βλέπετε μέσα από τα κιάλια αυτή θα είναι 122 m.

Οπτικό Πεδίο (πηγή: nikon.com) | lightgear.gr

Είναι λογικό ότι το οπτικό πεδίο μικραίνει όσο αυξάνεται η μεγέθυνση. Για αυτό το λόγο σε κιάλια με μεγάλη μεγεθυντική ικανότητα, το οπτικό πεδίο είναι πιο μικρό και είναι πιο δύσκολο να εντοπίσετε το αντικείμενο που θέλετε. Επίσης, είναι πιο δύσκολο να κρατήσετε τα κιάλια σταθερά, όταν η μεγέθυνση είναι μεγάλη.

4. Κόρη εξόδου (exit pupil)

Η κόρη εξόδου είναι δευτερεύον χαρακτηριστικό και προκύπτει από τη διαίρεση της διαμέτρου των αντικειμενικών φακών δια τη μεγεθυντική ικανότητα. Για παράδειγμα, σε κιάλια 7x35, διαιρούμε το 35 δια του 7 και το πηλίκο 5 mm είναι η κόρη εξόδου. Η κόρη εξόδου είναι μια ένδειξη της φωτεινότητας της τελικής εικόνας και όσο πιο μεγάλη είναι τόσο πιο φωτεινή η εικόνα. Άρα μια μεγάλη κόρη εξόδου είναι περισσότερο κατάλληλη αν θέλετε να χρησιμοποιείτε τα κιάλια σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, καθώς η εικόνα θα είναι πιο φωτεινή.

5. Προσάρτηση ματιού (eye relief)

Είναι η απόσταση (σε mm) από τον προσοφθάλμιο φακό στην οποία το μάτι του χρήστη βλέπει το μέγιστο οπτικό πεδίο. Αν το μάτι μετακινηθεί μακρύτερα από την απόσταση αυτή, το οπτικό πεδίο που θα δει θα είναι μικρότερο. Γενικά όσο πιο μεγάλη είναι η μεγεθυντική ικανότητα και το οπτικό πεδίο, τόσο μικρότερη είναι η προσάρτηση ματιού ενώ η μεγαλύτερη προσάρτηση ματιού διευκολύνει όσους φοράνε γυαλιά.

6. Τύποι πρισμάτων

Τα κιάλια συνήθως διαθέτουν είτε πρίσματα Porro είτε πρίσματα Roof, και η επιλογή μεταξύ αυτών των δύο μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την απόδοσή τους.

Τα κιάλια με πρίσματα Porro είναι τα παραδοσιακά και πιο ογκώδη σε εμφάνιση, με τα οπτικά στοιχεία να είναι τοποθετημένα σε διαφορετικούς άξονες. Αυτή η διάταξη επιτρέπει καλύτερο βάθος πεδίου και υψηλή διαύγεια εικόνας σε μεγάλες αποστάσεις. Εξαιτίας της κατασκευής τους, προσφέρουν επίσης ευρύτερο οπτικό πεδίο και μεγαλύτερη αντίθεση, κάνοντάς τα ιδανικά για παρατήρηση φύσης ή αστερισμών. Ωστόσο, είναι συνήθως πιο ογκώδη και λιγότερο εύκολα στη μεταφορά από τα αντίστοιχα με πρίσματα Roof.

Από την άλλη πλευρά, τα κιάλια με πρίσματα Roof έχουν πιο μοντέρνα και συμπαγή σχεδίαση, με τους φακούς και τα πρίσματα να είναι ευθυγραμμισμένα σε έναν άξονα. Αυτά τα κιάλια είναι πιο ανθεκτικά και συχνά διαθέτουν αδιάβροχες κατασκευές, κάτι που τα καθιστά ιδανικά για εξωτερικές δραστηριότητες όπως η πεζοπορία ή η ιστιοπλοΐα. Παρόλο που το οπτικό τους πεδίο είναι συνήθως μικρότερο από τα Porro, τα πρίσματα Roof είναι πιο βολικά και ανθεκτικά σε κραδασμούς, καθιστώντας τα ιδανικά για το κάμπινγκ και τις εκδρομές σας.

Η επιλογή μεταξύ των δύο τύπων εξαρτάται από τη χρήση που προορίζετε να κάνετε. Εάν αναζητάτε κιάλια για παρατήρηση από μεγάλες αποστάσεις και θέλετε την καλύτερη δυνατή εικόνα, τα Porro είναι η καλύτερη επιλογή. Αντίθετα, αν χρειάζεστε ένα ζευγάρι για εύκολη μεταφορά και ανθεκτικότητα, τα πρίσματα Roof είναι πιο κατάλληλα.

7. Αντιθαμβωτική επίστρωση φακών: Γιατί είναι σημαντική

Ένα άλλο σύνηθες χαρακτηριστικό που καθορίζει την ποιότητα των κιαλιών, αλλά συχνά παραγνωρίζεται από τους καταναλωτές, είναι η αντιθαμβωτική επίστρωση των φακών. Αυτή η επίστρωση βελτιώνει τη μετάδοση του φωτός μέσα από τους φακούς, εξασφαλίζοντας καθαρότερη και φωτεινότερη εικόνα με ελάχιστες αντανακλάσεις.

Τα κιάλια με πλήρη πολυστρωματική επίστρωση (fully multi-coated) προσφέρουν την καλύτερη ποιότητα εικόνας, καθώς όλα τα οπτικά τους στοιχεία είναι καλυμμένα με πολλές επιστρώσεις αντιθαμβωτικής τεχνολογίας. Αυτό επιτρέπει μεγαλύτερη απόδοση φωτός, με αποτέλεσμα πιο λαμπερή εικόνα, ακόμα και σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού. Η διαφορά στην απόδοση γίνεται αισθητή ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια παρατήρησης σε νυχτερινά τοπία ή κατά τη διάρκεια του ηλιοβασιλέματος, όπου οι αντανακλάσεις μπορούν να είναι ιδιαίτερα έντονες.

Αντιθέτως, τα κιάλια με μερική επίστρωση (coated ή multi-coated) μπορεί να είναι πιο προσιτά οικονομικά, αλλά η απόδοσή τους σε χαμηλό φως και αντίθεση είναι περιορισμένη. Σε αυτά, μόνο κάποιες από τις επιφάνειες των φακών καλύπτονται με αντιθαμβωτική επίστρωση, και αυτό μειώνει ελαφρώς την ποιότητα της εικόνας.

Ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV) που προσφέρουν ορισμένα μοντέλα κιαλιών. Τα πιο ποιοτικά κιάλια διαθέτουν φίλτρα UV, που όχι μόνο προστατεύουν τα μάτια σας από βλαβερές ακτινοβολίες αλλά και διατηρούν την ευκρίνεια της εικόνας σε έντονο ηλιακό φως. Επιλέγοντας κιάλια με ανώτερη αντιθαμβωτική επίστρωση, εξασφαλίζετε ότι θα απολαμβάνετε άριστη οπτική εμπειρία σε όλες τις συνθήκες φωτισμού.

8. Σταθεροποιητές εικόνας: Οφέλη και πότε χρειάζονται

Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό που μπορείτε να βρείτε σε ορισμένα προηγμένα κιάλια είναι η τεχνολογία σταθεροποίησης εικόνας. Αυτή η δυνατότητα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για όσους ασχολούνται με παρατήρηση αντικειμένων από μεγάλες αποστάσεις, σε περιβάλλοντα με κίνηση ή αστάθεια, όπως στην ιστιοπλοΐα ή την ορειβασία.

Η σταθεροποίηση εικόνας λειτουργεί με αισθητήρες και μικροκινητήρες (gimbals) που εξισορροπούν την κίνηση των χεριών ή του σώματος, εξασφαλίζοντας ότι η εικόνα παραμένει σταθερή και ευκρινής. Για κιάλια με υψηλή μεγεθυντική ικανότητα (πάνω από 12x), η σταθεροποίηση εικόνας είναι σχεδόν απαραίτητη, καθώς η παραμικρή κίνηση του χεριού μπορεί να προκαλέσει θόλωμα ή μετακίνηση του πεδίου παρατήρησης.

Εκτός από τα χειροκίνητα κιάλια, όπου η σταθεροποίηση της εικόνας εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά των φακών και των πρισμάτων, υπάρχουν και ηλεκτρονικά κιάλια με ενσωματωμένη ψηφιακή τεχνολογία. Αυτά τα κιάλια διαθέτουν αισθητήρες που ανιχνεύουν την κίνηση και προσαρμόζουν αυτόματα την εικόνα, επιτρέποντας ομαλότερη παρατήρηση ακόμα και όταν είστε εν κινήσει.

Η επιλογή κιαλιών με σταθεροποιητή εικόνας μπορεί να είναι ιδανική για δραστηριότητες όπως η παρακολούθηση πουλιών, η αθλητική παρατήρηση και η ιστιοπλοΐα, καθώς εξαλείφει την ανάγκη για τρίποδο. Ωστόσο, είναι συνήθως πιο ακριβά από τα συμβατικά κιάλια και μπορεί να απαιτούν επιπλέον συντήρηση λόγω των ηλεκτρονικών τους εξαρτημάτων.

9. Κυάλια για αστρονομία: Χαρακτηριστικά που πρέπει να αναζητήσετε

Η χρήση κιαλιών για αστρονομική παρατήρηση είναι μια οικονομική και ευχάριστη εναλλακτική αντί των τηλεσκοπίων, προσφέροντας ευρύτερο οπτικό πεδίο και ευκολότερη μεταφορά. Ωστόσο, τα κιάλια για αστρονομία πρέπει να διαθέτουν ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά για να ανταποκρίνονται στις ανάγκες παρατήρησης του ουρανού.

Πρώτον, η διάμετρος των αντικειμενικών φακών πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη ώστε να συγκεντρώνει όσο το δυνατόν περισσότερο φως από τα αστέρια και τους πλανήτες. Κιάλια με διάμετρο 50 mm ή μεγαλύτερη είναι τα πλέον κατάλληλα για αυτόν τον σκοπό. Η μεγαλύτερη διάμετρος φακών επιτρέπει καλύτερη ανίχνευση αμυδρών αντικειμένων, όπως γαλαξιών και νεφελωμάτων, κάνοντας την εμπειρία της αστρονομικής παρατήρησης πιο εντυπωσιακή.

Δεύτερον, η σταθερότητα είναι κρίσιμη για τη χρήση κιαλιών σε αστρονομικές παρατηρήσεις, καθώς ακόμα και η παραμικρή κίνηση του χεριού μπορεί να απομακρύνει το αντικείμενο από το πεδίο σας. Για αυτό, συνιστάται η χρήση τριπόδου για κιάλια με μεγέθυνση μεγαλύτερη από 10x. Όλα τα αστρονομικά κιάλια διαθέτουν ενσωματωμένες υποδοχές για τρίποδο, διευκολύνοντας την παρατήρηση για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Τέλος, τα κιάλια με ευρύτερο οπτικό πεδίο είναι καλύτερα προσαρμοσμένα για αστρονομική χρήση, καθώς σας επιτρέπουν να βλέπετε μεγαλύτερο κομμάτι του ουρανού, βοηθώντας σας να εντοπίσετε αντικείμενα όπως αστερισμούς ή κομήτες με μεγαλύτερη ευκολία.

10. Μερικές Συμβουλές

1. Για κιάλια γενικής χρήσης επιλέξτε κιάλια με μεγεθυντική ικανότητα από 7x εως και 10x. Kάτω από 7x η μεγέθυνση δεν είναι αξιόλογη και πάνω από 10x είναι δύσκολο να παραμένουν σταθερά στα χέρια σας.

2. Επιλέξτε κιάλια με διάμετρο αντικειμενικών φακών μεγαλύτερη από 20 mm. Μικρότερη διάμετρος αντικειμενικών φακών είναι περισσότερο κατάλληλη για παιδικά κιάλια και παιχνίδια.

3. Προτιμήστε γνωστές εταιρίες του χώρου και όχι κάποια οικονομική no-name. Μόνο οι γνωστές εταιρίες έχουν την τεχνολογία και τις εγκαταστάσεις για να κατασκευάσουν κιάλια άριστης ποιότητας κατασκευής, με τέλεια ευθυγραμμισμένους φακούς και υψηλή ευκρίνεια στην τελική εικόνα.

4. Αν θέλετε να αγοράσετε κιάλια μεγάλης εμβέλειας, δηλαδή κιάλια με υψηλή μεγεθυντική ικανότητα, τότε ίσως χρειαστεί να αγοράσετε και ένα τρίποδο για να μπορείτε να τα στηρίζετε και να έχετε σταθερή εικόνα.

5. Θυμηθείτε να επανατοποθετείτε πάντα τα καπάκια στους φακούς αφού έχετε χρησιμοποιήσει τα κιάλια σας.

6. Τα καλά κιάλια πρέπει πάντα να παρέχουν υψηλής ποιότητας, ευκρινή εικόνα από άκρη σε άκρη.

11. Συνήθεις Ερωτήσεις

1. Που μπορώ να χρησιμοποιήσω τα κιάλια;
Τα κιάλια είναι ο τέλειος εξοπλισμός για να βλέπετε μακρινά αντικείμενα μεγαλύτερα και με περισσότερες λεπτομέρειες. Μερικές τυπικές χρήσεις αφορούν την αστρονομία, την παρατήρηση πουλιών, την παρακολούθηση της φύσης και των ζώων (για παράδειγμα, στο σαφάρι), το κυνήγι, το ψάρεμα και την ιστιοπλοΐα. Αλλά πραγματικά, οι χρήσεις τους είναι απεριόριστες: μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε όταν ταξιδεύετε, όταν περπατάτε στα βουνά, σε αθλητικές εκδηλώσεις, συναυλίες, θέατρα, όπερες, γήπεδα και για κάθε είδους καθημερινή χρήση.

2. Πώς μπορώ να διατηρήσω τα κιάλια μου καθαρά;
Τα κιάλια είναι ένα καθημερινό αντικείμενο που πρέπει να χρησιμοποιείτε και να το απολαμβάνετε, όχι να το κλειδώνετε σε κάποιο ντουλάπι. Επομένως, με βάση αυτή τη λογική, κάποια στιγμή τα κιάλια θα λερωθούν λίγο. Το περίβλημα μπορεί εύκολα να σκουπιστεί χρησιμοποιώντας ένα πανί, αλλά θα χρειαστεί να προσέχετε λίγο περισσότερο όταν καθαρίζετε τους φακούς. Υπάρχει μια ευαίσθητη επίστρωση στους φακούς που μπορεί να καταστραφεί εάν την τρίψετε ακόμα και με μαλακή πετσέτα. Ο κανόνας όσον αφορά τον καθαρισμό των φακών των κιαλιών είναι να το κάνετε όσο πιο σπάνια γίνεται. Σε μαγαζιά με φωτογραφικά είδη θα βρείτε ειδικές βούρτσες με πολύ απαλή τρίχα, οι οποίες είναι κατάλληλες για τον καθαρισμό των φακών. Αν όμως υπάρχουν πιο δύσκολες ακαθαρσίες στους φακούς, τότε το καλύτερο να χρησιμοποιήσετε ένα ειδικό πανί από μικροΐνες ή άλλο είδος πολύ μαλακού πανιού. Σσκουπίστε απαλά τους φακούς με απαλές, κυκλικές κινήσεις. Αν οι ακαθαρσίες επιμένουν πιθανόν να πρέπει να αγοράσετε ειδικό υγρό καθαρισμού για να μπορείτε να τις καθαρίσετε σωστά. 

3. Πόσο μεγάλο πρέπει να είναι το οπτικό πεδίο στα κιάλια μου;
Είναι πάντα καλό αν τα κιάλια έχουν μεγάλο οπτικό πεδίο παρόλο που αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη μεγέθυνση των φακών. Ωστόσο, είναι καλύτερο να αναζητήσετε το μεγαλύτερο δυνατό οπτικό πεδίο, το οποίο μαζί με τη μεγέθυνση και τους προσοφθάλμιους φακούς, είναι ένας σημαντικός παράγοντας όταν επιλέγετε τα κιάλια σας. Γενικά, όσο μικρότερη είναι η μεγέθυνση, τόσο μεγαλύτερο είναι το οπτικό πεδίο, αλλά μπορείτε επίσης να αποκτήσετε ειδικά ευρυγώνια προσοφθάλμια που προσφέρουν μεγαλύτερο οπτικό πεδίο μαζί με μεγαλύτερη μεγέθυνση. 

4. Τα κιάλια με ζουμ είναι μια καλή επιλογή;
Τα κιάλια με ζουμ είναι πάρα πολύ πρακτικά. Σας επιτρέπουν να ρυθμίσετε τη μεγέθυνση που σας ταιριάζει κάθε φορά, επομένως είναι καλό αν σκοπεύετε να τα χρησιμοποιείτε σε διαφορετικά είδη παρατηρήσεων. Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζετε ότι θα κάνετε ένα μικρό συμβιβασμό στην ποιότητα της εικόνας. Οι πρόσθετοι φακοί που κάνουν τη λειτουργία ζουμ να λειτουργεί είναι χαμηλότερης ποιότητας από τους φακούς σε ένα ζευγάρι κιάλια σταθερής μεγέθυνσης.

Αν βρήκατε το άρθρο ενδιαφέρον παρακαλούμε πολύ κοινοποιήστε το στους φίλους σας στο Facebook  ή στο Twitter , γιατί είναι πολύ πιθανό κάποιος από τους φίλους ή τις φίλες σας να βρει χρήσιμες τις παραπάνω πληροφορίες. Διαβάστε επίσης και τα πολύ ενδιαφέροντα άρθρα στο www.ortsa.gr και στο www.photo.gr (του γνωστού περιοδικού Φωτογράφος) από όπου μάθαμε και εμείς πολλές χρήσιμες πληροφορίες.

Θα χαρούμε πολύ να δούμε τα σχόλιά σας παρακάτω.